اشاره به طیف شنوایی و بینایی در نهج البلاغه

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع مقاله: اشاره به طیف شنوایی و بینایی در نهج البلاغه

تهیه کننده: بخش اعجاز علمی قرآن (سرکار خانم زمردی، جناب آقای علی نژاد)

شنوایی و بینایی در نهج البلاغه 

در خطبه ۶۵ نهج البلاغه آمده است:

(هر شنونده ای جز خدا در شنیدن صداهای ضعیف کر و در برابر صدهای قوی ناتوان است و آوازهای دور را نمی شنود. هر بینندهای جز خدا از مشاهده رنگهای ناپیدا و اجسام بسیار کوچک بسیار ناتوان است.)

گوش

گوش اندام حسی است که صدا را دریافت می‌کند. گوش انسان از سه قسمت خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده‌ است. اختلاف زمان جزئی که در رسیدن صدا به دو گوش وجود دارد ، به تشخیص جهت صدا کمک می­کند. امواج حرکتی صوت در گوش به امواج الکتریکی تبدیل و به مغز فرستاده می‌شوند. گوش انسان قادر است بین ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز را درک کند. به این محدوده محدوده شنوایی انسان می‌گویند. اگر محدوده این امواج کمتر از این مقدار باشد امواج فروصوتی و اگر بیشتر از این مقدار باشد امواج فرا صوتی می­گویند.

امواج فروصوتی نیز دارای بسامد کمتر از ۲۰ هرتز هستند و برخی از حیوانات قادر به شنیدن این صدا­­ها هستند ولی گوش انسان قادر به شنیدن آنها نیست. کاربرد امواج فروصوت در سونار زیردریایی­ ها است.

امواج فرا صوتی دارای فرکانس بیشتری از محدوده شنوایی انسان هستند و گوش انسان قادر به شنیدن آنها نیست و در جراحی­ها و سونگرافی کاربرد دارند.

منظور حضرت علی از صداهای ضعیف­تر و قوی­تر امواج فرو­صوتی و فرا­صوتی بوده است. در ادامه حضرت به آواز­های دور اشاره کرده که بی­شک معانی و تعابیر متفاوتی می­تواند داشته باشد و به خود امواج صوتی فراصوت و فرو­صوت هم می­تواند دلالت کند ولی هر چیزی در جهان هستی از ذرات ریز گرفته تا ستارگان دارای صدا می­باشند و این سخن بر این موضوع نیز می­تواند دلالت داشته باشد.

در نتیجه:

محدوده شنوایی انسان بین امواج فرو صوت (بسامد کمتر از ۲۰ هرتز) تا فراصوت (بسامد بیش از ۲۰۰۰۰ هرتز) است و انسان جز در این بازه توان شنیدن اصوات را ندارد، صداها دورتر از بازه­های مذکور، به جز با دستگاه­های پیشرفته قابل دسترس انسان نیست و چه زیبا مولا علی(ع) ، ۱۴۰۰ سال پیش، این حقیقت را بیان کرده است.

چشم

در ادامه خطبه حضرت به رنگ­هایی اشاره کرده که چشم انسان قادر به دیدن آن نیست که این موضوع نیز از لحاظ علمی یک موضوع تایید شده است. بعضی از رنگ­ها وجود دارد که فرکانس­های نوری آنها در چشم انسان همدیگر را خنثی می­کند و چشم انسان قادر به دیدن آنها نیست. همچنین برخی از اشعه­های خورشید یا برخی از اشعه­های دیگر را در فضا به صورت مستقیم و با چشم مرئی نمی­توان مشاهده نمود و باید با ابزار­های خاص و تلسکوپ­های قوی مشاهده شوند.

طیف مرئی[۱] نام بخشی از طیف الکترمغناطیسی است که با چشم انسان قابل رویت و تشخیص است. طول موج طیف مرئی بین ۳۸۰ تا ۷۵۰ نانومتر و بسامد آن‌ها بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ تراهرتز است.

حساسیت چشم انسان به طول موج‌های مختلف الکترومغناطیسی متفاوت است و چشم انسان به طول موج ۰٫۵۵۵ میکرون بیشترین حساسیت را دارد. حساسیت چشم نسبت به طول موج بسیار حساس است به طوری که در طول موج‌های ۰٫۵۱ میکرون و ۰٫۶۱ میکرون حساسیت چشم به ۵۰% حساسیت در ۰٫۵۵۵ میکرون کاهش پیدا می‌کند.

تشعشعات خورشیدی با طول موج‌هایی کمتر از ۲۹/. میکرون توسط لایه اُزن جذب می‌شود و تشعشعاتی که طول موجی بیشتر از ۴/۱ میکرون دارند توسط بخار آب و گاز کربنیک هوا جذب می‌شوند و به زمین نمی‌رسند. منحنی حساسیت چشم انسان به نور مرئی نشان‌دهنده این حقیقت است که چشم انسان با گذشت زمان با شرایط محیط تطبیق یافته است.

حساسیت چشم به شدت روشنایی نیز بستگی دارد، به طوری که در شدت روشنایی‌های پایین، منحنی حساسیت به اندازه ۵۰ نانومتر به سمت فرابنفش جابجا می‌شود.

در ادامه خطبه حضرت به اجسام بسیار کوچک اشاره کرده که چشم انسان از دیدن آن ناتوان است همانطور که می دانید همه اجسام از مولکول­ها تشکیل شده­ اند و همه مولکول­ها از اتم­ها تشکیل شده ­اند و همه اتم­ها از ذرات زیر اتمی و ذرات زیر اتمی از کوارک­ها تشکیل شده­ اند که با چشم انسان قابل مشاهده نیست و برای مشاهده نیاز به میکروسکوپ الکترونی دارد.

نکته جالب این است که همه این علوم در قرن نوزده و بیست تشکیل شده است ولی مولا علی (ع) هزار چهارصد سال قبل از وجود امواج فروصوتی و فراصوتی و اتمی و رنگها سخن به میان آورده است.

در نتیجه خواهیم داشت:

طبق یافته های علمی، حساسیت چشم انسان نسبت به تمام موج ها یکسان نبوده و هر طول موج به یک رنگ خاص دیده می­شود که تنها طول موج­های بین ۴۰۰ تا ۷۸۰ نانومتر برای انسان قابل رویت می ­باشد و هر چیزی با انعکاس طول موج معینی از آن به رنگ خاصی در می ­آید.

آنچه ما می­ ببینیم محدوده بسیار کوچکی از امواج الکترومغناطیس موجود در عالم است.

منابع:

[۱] معجزات علمی قرآن- اشاره حضرت علی(ع) در نهج البلاغه به وجود امواج فروصوتی و فراصوتی و ذرات اتمی

[۲] ویکی پدیا- گوش

[۴] دانشنامه رشد- دیدن رنگ ها و فیلترهای رنگی

[۳] ویکی پدیا- طیف مرئی

پیوست:

[۱] . visible spectrum