باورباران موسسه فرهنگی هنری 
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع کنفرانس: اعجاز های علمی و گفتنی های سوره الرحمن (آیات ۱ تا ۲۲)
بخش مجری کنفرانس: اعجاز علمی قرآن
استاد ارائه دهنده : آقای علی علی نژاد
سوره الرحمن پنجاه و پنجمین سوره قرآن است و ۷۸ آیه دارد و در مدینه نازل شده است .از آن‌جا که این سوره بیانگر انواع نعمت‌ها و مواهب بزرگ الهى است، با نام مقدس «رحمان» که رمزى از رحمت واسعه خداوندست، آغاز میشود.
میتوان محتواى سوره الرحمن را به چند بخش تقسیم کرد:
بخش اول که مقدمه و آغاز سوره است، از نعمت‌هاى بزرگ خلقت، تعلیم و تربیت، حساب و میزان، وسائل رفاهى انسان، و غذاهاى روحى و جسمى او سخن مىگوید.
بخش دوم توضیحى است بر چگونگى آفرینش انسان و جن.
بخش سوم بیانگر نشانهها و آیات خداوند در زمین و آسمان است.
بخش چهارم از نعمت‌هاى دنیوى فراتر رفته، سخن از نعمت‌هاى جهان دیگر است که با دقت و ظرافت خاصى ریزهکاریهاى نعمت‌هاى بهشتى، اعم از باغ‌ها، چشمهها، میوهها، همسران زیبا و باوفا، و انواع لباس‌ها توضیح داده شده است.
بخش پنجم این سوره، اشاره کوتاهى به سرنوشت مجرمان و قسمتى از مجازات‌هاى دردناک آنان دارد.
۱.تعلیم قران
۲.انسان
۳.نعمت بیان
۴.خورشید و ماه
۵.گیاه و درخت
۶.آسمان
۷.میزان و قانون
۸.زمین برای جا و انس
۹.میوه و نخل
۱۰.دانه های غذا،گیاهان خوشبو و گلها
آیه “بسم الله الرحمن الرحیم”
در مورد “بسم الله الرحمن الرحیم” ابتدای این سوره به ذکر همین نکته بسنده میکنیم که ۱۹ رابطه از روابط عدد ۱۹ قرآن در این آیه نهفته می باشد که در نوع خود بسیار شگفت آور می باشد.
نکته : در بحث اعجازهای عددی قرآن، بررسی گردید که بکار بردن کلمه الرحمن با الف مقصوره ،صحیح می باشد و نه الرحمان.
آموزش قرآن ، بالاترین نعمت و رحمت خداوند متعال دقت شود،
خداوند به طور طبیعی باید می‌فرمود: خدا انسان را خلق کرد بعد به او بیان را آموزش داد و بعد قرآن را به او آموخت. ولی در اینجا ترتیب طبیعی به هم خورده، که در این باره مفسرین می‌گویند: علت به هم خوردن ترتیب طبیعی این آیات این است که خداوند می‌خواسته عظمت آموزش قرآن را یادآوری کند و اهمیت آن را یادآور شودبه همین خاطر قبل از نعمت خلقت انسان به آن اشاره شده است.آری ارزش انسان به تعلیم قرآن است و به عبارت دیگر ارزش انسان به ارتباط او با وحی بستگی دارد.
پرسش از مسئولیت زبان در قیامت
خداوند در سوره بلد آیات ۸ ـ ۱۰ مى فرماید :
أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَیْنَیْن (۸) وَلِسَانًا وَشَفَتَیْنِ (۹) وَهَدَیْنَاهُ النَّجْدَیْنِ (۱۰)
” آیا دو چشمش ندادیم ، و زبانى و دو لب .”
و بعد می فرماید : ” و هر دو راه[ خیر و شر، را بدو نمودیم) ، از این آیات می توان این مطلب را فهمید ، که زبان یکى از ابزارهدایت است.
اشاره به حرکت خورشید و ماه
در نمامتن زیر که توسط گروه باور باران ساخته شده، به زیبایی این اعجاز قرآن یادآوری شده است.
سوره مبارکه انبیاء :
أَمْ لَهُمْ آلِهَهٌ تَمْنَعُهُم مِّن دُونِنَا لَا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَ أَنفُسِهِمْ وَلَا هُم مِّنَّا یُصْحَبُونَ (۴۳)
« اوست آن کسی که شب و روز و خورشید و ماه را پدید آورده است. هر کدام از این دو در مداری [معین] شناورند.»
سوره مبارکه یس:
وَآیَهٌ لَّهُمْ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُم مُّظْلِمُون (۳۷)وَالشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذَلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ (۳۸)وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ (۳۹)
« نشانه‌ای [دیگر]برای آنها شب است که روز را [مانند پوست] از آن بر میکنیم و به ناگاه آنان درتاریکی فرو می‌روند. و خورشید به [سوی] قرارگاه ویژه خود روان است. تقدیر آن عزیزدانا این است. نه خورشید را سزد که به ما رسد، و نه شب به روز پیشی جوید و هر کدام در سپهری شناورند. »
سوره مبارکه رعد :
اللّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لأَجَلٍ مُّسَمًّى یُدَبِّرُ الأَمْرَ یُفَصِّلُ الآیَاتِ لَعَلَّکُم بِلِقَاء رَبِّکُمْ تُوقِنُون (۲) « و خورشید و ماه را رام گردانید؛ هر کدام برای مدتی معین به سیر خود ادامه می‌دهند.» سوره مبارکه ابراهیم : وَسَخَّر لَکُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَآئِبَینَ وَسَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهَار (۳۳)
« خداوند خورشید و ماه را در حالی که هر دو در حال حرکت هستند، به نفع شما مقهور و مسخر گردانید.
حرکت خورشید[۱] :حرکت خورشید به دور ستاره ولگا
حرکت ماه : [۲]
اشاره به سجده گیاه و درخت در برابر عظمت خالق یکتا
خداوند عزوجل در آیه ۴۴ سوره اسراء می فرماید:
(تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَکِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا)
” آسمانهای هفتگانه و زمین و همه کسانی که در آنها هستند، همه تسبیح او را می گویند، هر موجودی تسبیح و حمد او را می گوید ولی شما تسبیح آنها را نمی فهمید.” هر که در این آیه تأمل کند در می یابد که همه مخلوقات اعم از انسان، درخت، ستاره و …. پروردگارشان را تسبیح می گویند؛ اما خداوند بلند مرتبه می گوید:
(وَلَکِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ)اما تسبیح آنها را درک نمی کنند.
ما ممکن است که تسبیح این مخلوقات را بشنویم، ولی نمی توانیم آنها را ترجمه و درک کنیم، زیرا درک کردن پس از شنیدن است.
دلفینها، جیرجیرکها، پرندگان، زنبورها و بقیه کائنات زنده صداهایی از خود صادر می کنند. علما کشف کردند که ویروسها نیز امواج صوتی از خود صادر می کنند .
از این رو آنها در تلاشند که راه جدیدی برای کشف زودهنگام بیماری با پیروی از صدای میکروبها و ویروسها در جسم بیابند.
سجده کلیه موجودات در پیشگاه خداوند
سوره مبارکه حج آیه ۱۸ :
مگر نمىبینى که، آن چه در آسمانها و زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درخت و چهار پایان و بسیارى از مردم خدا را سجده مىکنند…. *تسبیح سایه ها :
مگر نمىنگرند به اجسامى که خدا آفریده است که سایههاى آنها از راست و چپ (صبح و عصر) حرکت مىکنند و خدا را سجده مىنمایند.۴۸ نحل
*تسبیح فرشتگان :
فرشتگان با حمد پروردگار خویش، او را تسبیح مىگویند (۵ شوری)
*تسبیح کوه ها :
ما کوهها را براى داوود رام کرده آنها شبانگاه و صبحگاه، خدا را تسبیح مىگویند.
بکار بردن میوه ها و خرما در کنار یکدیگرنشان از اهمیت خرما
و با آن برایتان کشتزار زیتون و نخلها و تاکستانها و هر نوع میوه برویاند، در این عبرتی است برای مردمی که می اندیشند. (نحل/۱۱)
آیا ازمیان شما کسی هست که دوست داشته باشد که او را بوستانی ازخرما و انگور بوده باشد( بقره/۲۶۶)
نیز ازجوانه های نخل خوشه هایی سر فروهشته پدید آوردیم(انعام۹۹)
*اشارات متعدد به خرما در آیات قرآن
سوره رعد : آیه ۴
سوره نحل : آیات ۱۱ و ۶۷
سوره اسرا : آیه ۹۱
سوره کهف : آیه ۳۲
سوره مریم : آیات ۲۳ و ۲۵
سوره طه : آیه ۷۱
سوره مومنون: آیه ۱۹
سوره شعر : آیه ۱۴۸
سوره یس : آیه۳۴
سوره ق : آیه ۱۰
سوره رحمن : آیات ۱۱ و ۶۸
سوره حاقه : آیه ۷
سوره عبس : آیه ۲۹
نظم عددی زیبا در تکرار آیه ۱۳ به تعداد ۳۱ بار تا پایان سوره براستی
اگر یکی از این آیه های تکراری استفاده نمی شد،آیا باز هم نظم عددی کل قرآن صدق می کرد؟
اشاره به آفرینش انسان از خاک
همانطور که مى دانیم، جنس ما انسان ها از خاک است اگرچه الان گوشت و استخوانیم، ولى همان گونه که ابتدا واصل خلقت ما از خاک بود، ادامه نسل انسان نیز از خاک است و اگر خاک را از انسان بگیرید، بشر از بین مى رود؛ چون گوشت و گیاه و غذایى که مى خوریم، از خاک است و آخر هم تبدیل به خاک مى شویم؛ اما عنصر اصلى جن، آتش است.
اشاره به آفرینش جن از آتش
بعضی از مفسرین گفته اند: وقتى آتش چند رنگ مى شود، به آن «مارج» مى گویند و این، اشاره به آن است که جنیان چند جور و چند مدل هستند پیامبرصلى الله علیه وآله در (بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۲۲۴، باب ۹) مى فرماید:
جن پنج نوع است: ۱٫ قسمى که همیشه به صورت مارها در مى آیند.
۲٫ قسمى که همیشه به شکل عقرب ها درمى آیند.
۳٫ قسمى که همیشه به صورت حشرات زمینى درمى آیند.
۴٫ نوعى که داراى پر و بال هستند و در هوا مانند ابر و باد پرواز مى کنند و داراى انقباض و انبساطند (و مى توانند به شکل موجودات کوچک و بزرگ درآیند).
۵٫ جن هایى که داراى تکلیفند (یا گنهکارند یا درستکار) و خداوند براى آنها، مثل انسان ها، وعده و وعید داده است.این جن ها، بیشتر در مکان هاى خلوت زندگى مى کنند و در مجالس هم شرکت مى کنند.
جن ها، مؤمن و کافر دارند.
قرآن در آیه ۱۴ سوره مبارکه جن مى فرماید:
«به پیامبر گفتند: برخى از ما (جن ها)ایمان مى آورند و بعضى ظالمند و ایمان نمى آورند». جن ها مذکر و مؤنث دارند.
سوره جن :
وَأَنَّهُ کَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنسِ یَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقً (۶)
مردانى از انسان ها با رجالى از جن، همراه مى شوند. جن ها از نظر قدرت هاى ظاهرى، قوى تر از انسان ها هستند،یعنى محدودیت هاى شان کمتر است،چون مى توانند به جاهاى مختلف بروند.
سوره جن:
أَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاء فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِیدًا وَشُهُبًا(۸)
«و ما بر آسمان دست یافتیم و آن را پر از نگهبانان توانا و تیرهاى شهاب یافتیم»
سوره حجر:
وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ (۲۷)
«ما جن را از آتش سخت و برنده خلق کردیم»
* نکته : هدف از خلقت جن و انس ،پرستش خداست .
سوره ذاریات:
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ (۵۶)
و جنّ و انس را نیافریدم؛ جز براى آن که مرا بپرستند.[۴]
*اشاره به کروی بودن زمین
به آیات دقت بفرمایید:
رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ«پروردگار مشرق و مغرب» [شعرا/۲۸]
رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ«پرودرگار مشرقین و مغربین»[الرحمن/۱۷]
رَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ «پروردگار مشرق‌ها و مغرب‌ها» [معارج/۴۰]
محمد متولی الشعراوی که مبحث فوق را در کتاب خود به نام «معجزه القرآن الکریم» بازنموده است و بعد از تبیین این حقیقت می‌گوید: «من می‌خواهم در اینجا روی این نکته تأکید نمایم که داده‌های قرآن در آیهء اوّل، داده‌های آن در آیهء دوم را ملغی و بی اعتبار قرار نداده است. و باز داده‌های این هر دو آیه، عطا و بخشش آن در آیهء سوم، را مخدوش نگردانیده است بلکه هر آیه در جای خود، عطا و دهشی مستفیض و عظیم را برای بشریت ارمغان می‌کند. »
اشاره به حد فاصل بین دریاهای مختلف
۱۹٫ دو دریا را [ به گونه ای ] روان کرد [ که ] با هم برخورد کنند.
۲۰٫ میان آن دو ، حدّ فاصلی است که به هم تجاوز نمی کنند.
۲۱٫ پس کدام یک از نعمتهای پروردگارتان را منکرید؟
۲۲٫ از هر دو [ دریا ] مروارید و مرجان برآید. اقیانوس شناسان به تازگی کشف کرده اند که وقتی دو دریا به هم می رسند با یک دیگر ترکیب نمی شوند. آب دو دریای همسایه به دلیل وجود نیروی کشش سطحی ترکیب نمی شوند.آب دریاهای مختلف غلظت های متفاوتی با هم دارند.و کشش سطحی ایجاد می کنند گویی که دیواره نازکی بین آن دو وجود دارد.[۶]
سوره فرقان:
وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا(۵۳)
اوست کسی که دو دریا را موج زنان به سوی هم روان کرد این یکی شیرین و آن یکی شور و تلخ است و میان آن دو حریمی استوار قرار داد.
سوره فاطر :
وَمَا یَسْتَوِی الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِن کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْمًا طَرِیًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَهً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْکَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۲)
این دو دریا یکسان نیستند: یکی آبش شیرین و گواراست و یکی شور و تلخ، از هر دو گوشت تازه می خورید، و از آنها چیزهایی برای آرایش تن خویش بیرون می کشید و می بینی که کشتی ها برای یافتن روزی و غنیمت، آب را می شکافند و پیش می روند، باشد که سپاسگذار باشید.
سوره نمل :
أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِیَ وَجَعَلَ بَیْنَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ(۶۱)
ایا کسی که زمین را مستقر و آرام قرار داد، و در میان آن نهرهائی روان ساخت، و برای زمین کوههای ثابت و پا بر جا ایجاد کرد، و میان دو دریا مانعی قرار داد (تا با هم مخلوط نشوند، با این حال) آیا معبودی با خدا است ؟، نه بلکه اکثر آنها نمیدانند (و جاهلند)
سخن پایانی
اهمیت توجه و تفکر در قرآن
سوره مبارکه یونس :
یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْکُم مَّوْعِظَهٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَهٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ(۵۷) قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِکَ فَلْیَفْرَحُواْ هُوَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ(۵۸)
اى مردم به یقین براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه در سینههاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان [به خدا] آمده است.(۵۷) به فضل و رحمتخداست که [مؤمنان] باید شاد شوند و این از هر چه گرد مىآورند بهتر است.(۵۸)
منابع :
[۲]
منبع
[۳]
منبع
[۴]
منبع
[۵]
منبع
[۶]
منبع
