بررسی آیات اعجازی درباره کوهها

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع کنفرانس : بررسی آیات اعجازی درباره کوهها

بخش مجری کنفرانس: اعجاز علمی قرآن

استاد ارائه دهنده : خانم معافی

سوره مبارکه غاشیه آیه ۱۹ :

و إِلَى الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَت‏ .
و به کوه‏ها نمی نگرند که چگونه « نصب » گردیده اند.

راغب اصفهانی (قرن چهارم هجری) در کتاب المفردات که یکی از مهمترین کتابهای لغت شناسی عربی است میگوید :
نَصْبُ الشی‏ءِ: وَضْعُهُ وضعاً ناتئا .
یعنی چیزی را بلند مرتبه و مرتفع قرار دادن. پس معنی آیه چنین میشود : و خداوند کوه ها را بلند قرار داد.

* تقسیم بندی کوهها براساس چگونگی شکل گیری :

۱) کوههای چین خورده . که نتیجه ی گرما و فشاری است که باعث ی شود لایه های صخره به صورت لایه لایه چین خورده شوند .
۲) کوههای بلوکه یا پیوسته . در اثر بالا و پایین رفتن ، یا هر دو حرکت تؤاماً ، توده های بزرگ صخره در طول یک شکاف که جا به جا شدگی نام دارد به وجود آمده است .
۳ ) کوههای آتشفشان . که در اثر سیستم آتشفشانی یعنی بیرون ریختن گدازه های درونی بر روی سطح زمین تشکیل شده اند .
۴) کوههای گنبدی شکل . این کوهها از برجستگی نسبتاً ملایمی تشکیل شده که به حد کافی بزرگ نیست تا چین خوردگی به وجود آورد .همچنین این نوع کوهها نتیجه ی بالا آمدن مواد مذاب زیر سطح زمین هستند که لایه های صخره ای را به سمت بالا فشار می دهند .
۵) کوههای مرکب . برای تشکیل آنها ممکن است بیش از یکی از عواملی که تا کنون ذکر شد دخالت داشته باشند . مثلاً در کوههای راکی یا روشوز در غرب ایالات متحده ، عوامل چین خوردگی ، جا به جا شدگی و آتشفشانی هر سه به چشم می خورند . چنین به نظر می رسد که کوهها تا ابد به همین شکل بوده و به سبب بزرگی و سختی شان جاودان و همیشگی هستند ، ولی هیچ کوهی دائمی و پایدار نیست چون کوهها در طول سالیان متمادی بر اثر عوامل فرسایش فرو می ریزند.

کوه چین خورده

کوه پیوسته

کوه آتشفشانی

کوه گنبدی

رشته کوه راکی

فواید کوهها دربقای زمین

سوره مبارکه رعد آیه ۳ :

«و هُوَ الَّذی مَدَّ اْلأَرْضَ وَ جَعَلَ فیها رَواسِیَ وَ أَنْهارًا وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فیها زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ إِنَّ فی ذلِکَ َلآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ»
«و او کسی است که زمین را گسترد و در آن کوه ‏ها و نهرهایی قرار داد و در آن از تمام میوه ‏ها دو جفت آفرید؛ (پرده سیاه) شب را بر روز می ‏پوشاند؛ در این ها آیاتی است برای گروهی که تفکر می ‏کنند».

سوره نبارکه نحل آیه ۱۵ :

وَأَلْقَىٰ فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَّعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ.
و در زمین، کوه‌های ثابت و محکمی افکند تا لرزش آن را نسبت به شما بگیرد؛ و نهرها و راه‌هایی ایجاد کرد، تا هدایت شوید.

سوره مبارکه نحل آیه۸۱ :

و جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْجِبالِ أَکْنانًا؛
و از کوه‏ ها پناهگاه ‏هایی برای شما قرار داد.

* ایات اشاره کننده به نقش کوهها در قرآن :

ترجمه فارسی :
۱٫ ازکوه ها می توان به عنوان خانه و پناهگاهی برای انسانها و…
۲٫ دیگر جانداران استفاده نمود
۳٫ انواع مختلف سنگها و خاکها با رنگهای مختلف در آن وجود دارد.
۴٫ آنان بر خلاف ثبات ظاهریشان، از حرکت برخوردار می باشند
۵٫ کوه ها به تسبیح و ستایش خداوند می پردازند.
۶٫ آنان نقشی میخ گونه برای زمین دارند.
۷٫ کوه ها یکپارچگی و تعادل زمین را حفظ می نمایند.
۸٫ و در نهایت آیات بسیار دیگری به وضعیت کوهها و فروپاشی آنها در روز قیامت می پردازد.
آیات :
۱٫ نحل، ۸۱ : “وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْجِبالِ أَکْنانا “
۲٫ نحل، ۶۸ : “وَ أَوْحى‏ رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذی مِنَ الْجِبالِ بُیُوتا ”
۳٫ فاطر ۲۷ : “وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها ”
۴٫ نمل، ۸۸ : ” وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَهً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحاب “‏
۵٫ انبیاء، ۷۹ : ” وَ سَخَّرْنا مَعَ داوُدَ الْجِبالَ یُسَبِّحْن‏” و نیز ص ۱۸، حج ۱۸، سبأ ۱۰ “
۶٫ نبأ، ۷ : ” وَ الْجِبالَ أَوْتادا ”
۷٫ نحل، ۱۵ : ” وَ أَلْقى‏ فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمیدَ بِکُم‏” و انبیاء ۳۱، لقمان ۱۰″
۸٫ کهف، ۴۷، طه ۱۰۵، طور ۱۰، واقعه ۵، معارج ۹ و…

سوره مبارکه نبأ آیه ۷ :

و الْجِبالَ أَوْتاداً
و کوه‏ها را مانند میخ قرار دادیم.

سوره مبارکه نحل آیه ۱۵ :

و أَلْقى‏ فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمیدَ بِکُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ .
و نیز کوه‏هاى بزرگ را در زمین بنهاد تا زمین شما را به لرزه و اضطراب نیفکند و نهرها جارى کرد و راهها پدیدار ساخت تا مگر هدایت شوید.
سوره مبارکه نمل آیه ۸۸ :

وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَهً وَهِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ إِنَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ.
و کوهها را مى‏بینى [و] مى‏پندارى که آنها بى‏حرکتند و حال آنکه آنها ابرآسا در حرکتند [این] صنع خدایى است که هر چیزى را در کمال استوارى پدید آورده است در حقیقت او به آنچه انجام مى‏دهید آگاه است.  

چرا قرآن کوه‌ها را مرکز بحث قرار داده است‌؟ شاید بدین جهت باشد که کوهها از نظر سنگینی وزن و پابرجایی ضرب المثل‌اند و برای تشریح قدرت الهی‌، نمونه بهتری محسوب می‌شوند; جایی که کوه‌های با این عظمت‌، در حرکت‌اند، قدرت او بر هر چیز ثابت است.‌
تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج ۱۵، ص ۵۶۹، دارالکتب الاسلامیه. ‌
بنابر این : اگر منظور از حرکت ابرآسای کوهها، اشاره به نشانه های قیامت و تغییرات دنیا و به هم ریختن و نابودی زمین باشد، منافاتی ندارد با ثابت بودن کوهها در زمانی که نظام دنیا برپاست. اگر منظور از حرکت ابرآسای کوهها، اشاره به حرکت کره زمین باشد نیز منافاتی پیش نمی آید زیرا در این صورت کوهها ثابتند و این زمین است که حرکت می کند و به تبع آن کوهها نیز در حرکتند.

سوره مبارکه انبیا آیه ۳۱ : .

وَجَعَلْنَا فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِهِمْ وَجَعَلْنَا فِیهَا فِجَاجًا سُبُلًا لَّعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ
و در زمین، کوه‌های ثابت و پابرجایی قرار دادیم، مبادا آنها را بلرزاند! و در آن، درّه‌ها و راه‌هایی قرار دادیم تا هدایت شوند.

سوره مبارکه فصلت آیه ۱۰:

وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ مِن فَوْقِهَا و …
او در زمین ازبالای (سطح)آن,کوهها قرارداد.

سوره مبارکه فاطر آیه ۲۷ :

ألَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَحُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٌ.
آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد که بوسیله آن میوه‌هایی رنگارنگ (از زمین) خارج ساختیم و از کوه‌ها نیز (به لطف پروردگار) جاده‌هایی آفریده شده سفید و سرخ و به رنگهای مختلف و گاه به رنگ کاملاً سیاه.

*حدیث توحید مفضل بحارالانوارج ۳ ،ص ۱۲۷ :

اى مفضّل! به این کوه‌هاى متراکم از سنگ و خاک نظر کن، که بى خبران آنها را امورى اضافى و بى‌فایده مى‌پندارند در حالى که منافع فراوانى در آنها است. از جمله اینکه: برف‌ها بر آن مى‌بارد و در قلّه‌هاى آن براى نیازمندان ذخیره مى‌شود، و تدریجاً ذوب مى‌گردد و چشمه‌هاى پر آب جارى مى‌شود، و از به هم پیوستن آنها به یکدیگر نهرهاى عظیم تشکیل مى‌گردد، انواع گیاهان و مواد داروئى که در صحراها نمى‌روید بر کوه‌ها مى‌روید. در کوه‌ها غارها و پناهگاه‌هایى براى حیوانات وحشى وجود دارد و نیز در کوه‌ها مى توان دژها و قلعه‌هاى محکم براى مقابله با دشمنان ساخت. بعلاوه از کوه‌ها سنگ‌هایى تراشیده مى‌شود که براى ساختمان‌ها و سنگ آسیاب مورد استفاده قرار مى‌گیرد. در کوه‌ها معادن انواع فلزات گرانب‌ها قرار دارد و در آنها فوائد فراوان دیگرى است که هیچ‌کس آن را نمى‌داند جز خداوندى که آنها را در علم خود مقدّر فرموده است.